Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi,13 Ekim Perşembe günü, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmıştı ve 18 ekim itibariyle Resmi Gazete’de yayınlandı.
Peki, özgür düşüncenin engellendiğine değinen Adalet Birlik Partisi Genel Başkanı İrfan Uzun’un “Bu, ifade ve basın özgürlüğüne vurulan bir kelepçedir. Haberin, yalan olup olmadığını kim belirleyecek, kimlerin menfaati korunacak. Bu yasa, eleştirilmenin önünü kapamak adına atılmış bir adımdır. 2023 seçimlerinde, halkın oylarıyla iktidara geldiğimizde, Türkiye gerçek adalet kavramına kavuşacaktır. Bu yasa gibi, taraflı adalet içeren tüm problemleri, tek tek çözeceğiz. ” şeklinde ifade ettiği bu kanun nedir ve neleri kapsıyor ?
Muhalefetin, yasa metninden çıkarılması veya öngörülen cezanın indirilmesi, sanıkların tutuksuz yargılanması itirazlarına rağmen, “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu” düzenleyen 29’uncu madde, kabul edildi. Bu maddeye göre , “halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse” 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabilecek. Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.
İnternetten yayın yapan kuruluşlar, basın kanunu kapsamına alınarak yeni haklara kavuştu. Kanuna göre, yasal zemine kavuşturulmaları için internet haber siteleri ile basın kartına ilişkin konular, Basın Kanunu'nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeli, basın kartı düzenlenmesi bakımından süreli yayın çalışanları gibi değerlendirilecek. Basın Kanunu'nun amaçları arasına basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemek de eklenecek. Basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri, kanun kapsamına dahil edilecek.
İnternet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınacak. Düzenlemede "internet haber sitesi", "İletişim Başkanı", "İletişim Başkanlığı", "Basın Kartı Komisyonu", "medya mensubu", "enformasyon görevlisi" de tanımlanıyor.
İnternet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve "iletişim" başlığı altında bulundurulacak. İnternet haber sitelerinde bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne bildireceği gerçek kişilerin Türkiye’de oturması ve Türk vatandaşı olması zorunlu hale geldi. Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması halinde; yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olacak. Temsilci gerçek kişi değil tüzel kişiyse doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube açılması da zorunlu olacak.
Sosyal ağ sağlayıcıları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) istediği bilgileri vermekle yükümlü olacak. Sosyal ağ sağlayıcıları “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun da içinde olduğu suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkemeye vermek zorunda olacak. Bu bilgilerin verilmemesi durumunda yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılabilecek. Bu daraltılma işlemi için Ankara Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulacak ve daraltılma kararı verilmesi halinde BTK harekete geçecek ve ilgili içerik dört saat içinde kaldırılmazsa bant genişliği daraltılacak.
Basın Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasaya, bir çok siyasi partiden tepkiler yağıyor.
Dezenformasyon yasasının, adalete aykırı olduğunu belirten Adalet Birlik Partisi Genel Başkanı İrfan Uzun “Başta 29. Madde olmak üzere , yasanın tamamıyla ilgili olarak, biz de Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunacağız.“ ifadelerinde bulundu.